De Nederlandse economie wordt ietsje schoner, met name door de CO2-reductie. Maar dat is slechts de helft van het verhaal. Want terwijl in Nederland de CO2 afneemt, stijgt onze broeikasvoetafdruk wereldwijd. Zo bewegen we alsnog de verkeerde kant op.
De Nederlandse economie wordt ietsje schoner, met name door de CO2-reductie. Maar dat is slechts de helft van het verhaal. Want terwijl in Nederland de CO2 afneemt, stijgt onze broeikasvoetafdruk wereldwijd. Zo bewegen we alsnog de verkeerde kant op.
Sommige cijfers raken je als een mokerslag. Even strijdt opkomende angst met gelatenheid om voorrang, zoals je moet kiezen als levensgevaar je in de ogen aankijkt: fight or flight. Maar het cijfer valt dood neer: dit is te groot, dit kun je niet bevatten, laat maar gaan. En dan ga je weer verder met je boterham smeren en mijmer je over de zomervakantie: Frankrijk of Italië?
Dit cijfer raakte mij onlangs als een mokerslag, om vervolgens dood neer te vallen. Het meetstation Mauna Loa Observatory in Hawaï maakte bekend dat de CO2-concentratie in de atmosfeer is gestegen naar 415,39 deeltjes per miljoen. Is dat veel? De laatste keer dat de atmosfeer zoveel CO2 bevatte, was drie miljoen jaar geleden. De gemiddelde temperatuur op de Noordpool was toen 15 graden Celsius (boven nul!) en de zeespiegel was 25 meter hoger dan nu.
De prominente meteoroloog Eric Holthaus was er ook even stil van, maar liet vervolgens de betekenis ervan op zich inwerken. ‘Dit is de eerste keer in de menselijke geschiedenis dat de atmosfeer van onze aarde meer dan 415 ppm CO2 bevat’, tweette hij. ‘Niet in de geschreven geschiedenis, niet sinds de uitvinding van landbouw 10 duizend jaar gelden. Maar sinds miljoenen jaren geleden, toen de moderne mens nog niet bestond. We don’t know a planet like this.’
‘Dit is de eerste keer in de menselijke geschiedenis dat de atmosfeer van onze aarde meer dan 415 ppm CO2 bevat.’
Wat we wel weten: het smelten van ijs op de Noord- en Zuidpool, gletsjers in de Alpen of Siberische permafrost is een vertraagde reactie op stijgende temperaturen. Met zoveel CO2 in de atmosfeer staat uiteindelijk ook hier de zeespiegel 15 meter hoger.
Stilte.
Waar was ik ook alweer? Oh ja, Frankrijk of Italië.
60 DUIZEND MELKKOEIEN MINDER
Wat moet je met dit soort cijfers? Ze zijn te groot voor ons voorstellingsvermogen, ze passen niet in onze levens, hun omvang staat in geen verhouding tot de invloed die we als eenvoudige sterveling hebben.
Gelukkig zijn er ook kleinere cijfers die dichter bij ons staan. Soms zijn er zelfs optimistische cijfers die als een jakobsladder door het sombere wolkendek breken. En heel soms gaan die positieve cijfers over Nederland, een van de vieste jongetje van de klas met een uitstoot per inwoner dat een derde boven het EU-gemiddelde ligt.
Zo berichtte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onlangs dat de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen voor het tweede achtereenvolgende jaar daalde. In 2018 was de uitstoot van broeikasgassen 2 procent minder dan het jaar ervoor. Het grootste deel van deze daling (75 procent) hangt samen met lagere uitstoot door energiebedrijven.
Een andere belangrijke oorzaak was de krimp van de rundveestapel. Koeien stoten middels hun spijsvertering methaan uit, een zeer sterk broeikasgas. Hoe minder koeien, hoe minder klimaatverandering. De invoering van het fosfaatrechtenstelsel zorgde voor 60 duizend melkkoeien minder, een afname van 4 procent van het totaal.
EMISSIE-INTENSITEIT
De daling van de uitstoot van broeikasgassen is extra opvallend omdat de economie juist fors groeide. Sinds 2016 daalde de broeikasgasuitstoot met 3 procent in 2018, terwijl de Nederlandse economie groeide met 8 procent. Ook een ander cijfer stemt optimistisch. De emissie-intensiteit (grofweg: de hoeveelheid emissies per verdiende euro) van de Nederlandse economie is met 10 procent afgenomen.
Met andere woorden: de Nederlandse economie wordt schoner. Kijken we verder terug in de tijd, dan breekt de zon bijna door: ten opzichte van 1990 is de emissie-intensiteit 44 procent lager.
Goed nieuws: de transitie naar een groen Nederland krijgt langzaam gestalte.
Deze CO2-reductie – met name de recente – is het gevolg van goed gedrag, zoals het voeren van klimaatbeleid. Het CBS: ‘De afname hangt deels samen met het sluiten van oude kolencentrales, een toename van het verbruik van hernieuwbare energie, voortdurende energiebesparingen en een groeiend aandeel van de dienstensector in de economie’ (het leveren van diensten kost doorgaans minder CO2 dan het produceren van goederen, E.N.).
Goed nieuws dus: de transitie naar een groen Nederland krijgt langzaam gestalte.
DE RODE LIJN VAN PARIJS
Helaas laten andere cijfers zien dat dit slechts de helft van het verhaal is. Ten eerste is het tempo veel te laag. Alleen met draconische maatregelen – zeg maar het type beleid waarvan half Nederland een geel hesje aantrekt – kan dit kabinet het Urgenda-vonnis naleven. Een rechterlijke uitspraak (bevestigd in hoger beroep) gebiedt de Nederlandse staat volgend jaar 25 procent minder broeikasgassen uit te stoten ten opzichte van 1990. Vorig jaar was dat nog maar 14,5 procent. Het Planbureau voor de Leefomgeving schat met grote marges dat dat volgend jaar mogelijk 21 procent zal zijn – nog steeds te weinig dus.
Ook de verplichtingen van het klimaatakkoord van Parijs (49 procent minder uitstoot in 2030, 95 procent minder in 2050 ten opzichte van 1990) worden in dit tempo nooit en te nimmer gehaald. Zonder ingrijpende maatregelen draagt Nederland dus willens en wetens bij aan het overschrijden van ‘de rode lijn van Parijs’, meer dan 2 graden mondiale opwarming met alle buitengewoon oncomfortabele zo niet desastreuze gevolgen van dien.
BROEIKASGASVOETAFDRUK
Ook een ander opmerkelijk cijfer stemt somber. De uitstoot van de gemiddelde Nederlander neemt toe als je ook indirecte uitstoot meeneemt die over de landsgrenzen plaatsvindt. Hetzelfde CBS publiceerde onlangs het rapport Brede welvaart, waarbij het ook keek hoe wij welvaart in andere landen beïnvloeden. Neem de broeikasgasvoetafdruk (onthoud dat woord voor je volgende potje Scrabble). Deze maat geeft de gevolgen weer die de bestedingen van Nederlanders hebben op het milieu, ongeacht of de productie van goederen en diensten plaatsvindt in Nederland of in het buitenland. Je smartphone en spijkerbroek worden in het buitenland geproduceerd, en daar vindt dus ook de meeste vervuiling plaats voor jouw consumptie.
Terwijl Nederland groener werd, werd het buitenland dankzij ons grijzer.
Wat blijkt? Terwijl de afgelopen twee jaar de in Nederland uitgestoten CO2 afnam, steeg onze broeikasgasvoetafdruk (waarbij dus ook uitstoot in het buitenland ten behoeve van onze consumptie is opgenomen) met bijna 7 procent. Met andere woorden: terwijl Nederland groener werd, werd het buitenland dankzij ons grijzer.
Dus ja, de groene transitie van Nederland begint langzaam enige vorm te krijgen. Maar het tempo is in de verste verte niet genoeg en als we onze vervuiling elders in de wereld meetellen, bewegen we precies de verkeerde kant op. Het is, kortom, de hoogste tijd om je helemaal de tering te schrikken van die 415,39 CO2-deeltjes per miljoen.
